یادداشتی برای کسب و کارهای نوین و زندگیِ خوب
حامد کاشانی – hamedk@gmail.com
عضو هیات مدیره جمعیت داوطلبان سبز / کارشناس ارشد هوش مصنوعی / دانشجوی فلسفه
کم و بیش ۲۵ قرن از پژواکِ کلام ارسطو در آغازین جمله‌ی “اخلاقِ نیکوماخوس” می‌گذرد که:
“هر فنی و هر پژوهشی، هر علمی و هر انتخابی، ظاهراً متوجه خیری است از این رو خیر به حق چنین تعریف می‌شود: خیر غایت همه امور است.” از ظرافت کلمه “ظاهراً” که بگذریم و به گرداب تغییرات طوفانی چند قرن اخیر که بنگریم، تعریف خیر و زندگیِ خوب دستخوش تحولات بیشماری شده و پیشرفت‌ها و پسرفت‌های انقلابی و عظیمی یافته است، لیکن علی‌القاعده هنوز باید غایتِ خیری متوجه هر کار و انتخابی باشد.
طی چند سال اخیر کسب و کارهای نوینِ مبتنی بر بسترهای فضای مجازی و فن‌آوری اطلاعات شتابی افسار گسیخته یافته و هر ساعت تعدادی استارتاپ موفق و ناموفق مثل قارچ دور و برِ ما سبز می‌شود و گاه چون اژدهای هزارسر رقیبان سنتی خود را فرو می‌بلعد و از نو غیب می‌شود. راننده تاکسیِ حیرانی را تجسم کنید که چیز غریبی بنام اسنپ (snapp) مسافران سنتی او را با چند لمس کوچک روی صفحه موبایل از چنگش بیرون می‌کشد و اقتدارِ میدانیِ وی را در چرخه رقابتِ خیابانی به سخره می‌گیرد. ترکیبی از سادگی و پیچیدگی که در عین رقابت خلاق و انتخاب آزاد، رگه‌ای از سنگدلی و بی‌اعتنایی را از ذات خود بروز میدهد. اما نکته اصلی و اساسی همان حرف ارسطو است که تازگیِ صدایش هنوز در تالارهایِ تاریخیِ تمدنِ بشری، طنینی بکر دارد و هر بار می‌پرسد: “زندگی و کار ما متوجه چه غایتِ خیری است؟”
اگر چه کسب و کارهای نوین با تمرکز بر نوآوری، خلقِ آسایش و رفعِ نیازهای مشتریان و با تکیه بر قابلیت‌های اعجاب‌انگیزِ فن‌آوری اطلاعات، فواید و خیرهای ریز و درشتی دارد، اما سرعت رشدش از حداقل زمان لازم جهت نقد و پرسش و تامل درباره مضرات و مخاطرات احتمالی آن فزونی گرفته است. پس فراتر از هر داور، قانون و آیین نوشته و نانوشته باید سراغ خالقان و ایده‌پردازان و شتاب‌دهندگان این دنیایِ رنگارنگِ تازه رفت و خودمان و ایشان و حامیان بخواهیم در کنار تلاش‌های فنی و جادویی، قدری درباره اثرات و تبعات و سایر ابعادِ اجرای ایده‌ها و پروژهها بیاندیشیم و تحقیق کنیم. البته نشانه‌های امیدبخشی وجود دارد که این فکرهای جوانِ پویا و این صاحبان قدرت‌های نوظهور کمی با سرشت مستبد و منجمد صاحبان قدرت مرسوم تفاوت دارند و ایده‌ها و رویاهایشان از جنس هزارپای بتنی و هیولای آهن و سیمان نیست و سودای هجمه‌ی ماشینی و خشکاندن باغ و آلودن آب و بریدن درخت و ژست‌هایِ مضحکِ صفحه اولی را در سر ندارند و طبع ظاهراً عقلانی و منعطف و لطیف‌تری دارند.
خب راستش را بخواهید من هم در تدارک و مشغول راه‌اندازی یک استارتاپ هستم و از قضا سالیانی است، دستی بر آتش دارم اما مثل اغلب شما هنوز افق مسیر را به روشنی نمی‌بینم و چیز زیادی نمی‌دانم و از طرفی بدبختانه انگار قرار نیست کسی برای زیست بوم این سرزمین دستی بالا بزند و چراغی روشن کند. به نظرم خوشبختانه این نسلِ نو نیازی از جنس موعظه و شعار و ادعا ندارد و می‌شود به روش فلسفی تنها پرسش‌هایی را مطرح کرد تا هر خالق ایده، خود به آن فکر کند و حتی بتوان تمام این پرسش‌ها را یکجا در این کلام ارسطویی دوباره پرسید: “ایده و طرح شما چه خیر و فایدهای دارد؟” و افزود” شما برای اثرات و تبعاتش چه فکری کرده‌اید؟” و با دیدگاهی چمبرزی (Robert Chambers) پیشنهاد داد: “همواره بهترین قضاوت خود را به کار برید”.
در آخر تنها یکسری مفاهیم و کلیدواژه به عنوان سرنخ‌هایی برای رسیدن به جواب‌های مختلف به ذهنم می‌رسد. چیزهایی نظیرِ کیفیت زندگی، سلامت، محیط‌زیست، اثرات زیست‌محیطی، مسوولیت اجتماعی، اکوسیستم، تنوع حیات، تهدیدهای سرزمین، زندگی شهری، فلسفه اخلاق، هستی‌شناسی، فلسفه زندگی، تفاوت، مشارکتی، قدرتمندسازی، توسعه پایدار، تاب‌آوری، ارزیابی اثرات، جماعتگرایی[i]، جامعه‌ی مردم‌محور و فیلم تاریخِ تمدن را که عقب‌تر برگردانیم مانند متفکران پیشاسقراطی می‌رسیم به سرچشمه‌های حیات یعنی: زمین، آب، خاک، آتش، هوا و البته مصنوعات ساخت بشر.
چنانچه دوستانی علاقه‌مند باشند ایده‌ها، پژوهش‌ها و یافته‌هایشان را به اشتراک بگذارند، خوشحال می‌شوم و من هم با سپاس از خانم‌ها نگار صبا و مریم ایثاری و آقایان ابوالفضل وطن‌پرست و شهریار عیوض‌زاده منابع و مراجعی را که به کمک ایشان گرد آوردم به شما معرفی میکنم.
۱- در حوزه شناختِ مدرنیته و بیم و امیدهای آن: کتاب “تجربه مدرنیته” اثر مارشال برمن با ترجمه مراد فرهادپور.
۲- مقالات، ترجمه‌ها و ایده‌های عبدالحسین وهاب‌زاده برای آشنایی بیشتر با مباحث زیست محیطی بویژه کتاب “شناخت محیط زیست (زمین سیاره زنده)”، تالیف : دانیل بوتکین و ادوارد کلر. (وهاب‌زاده را گوگل کنید)
۳- آرشیو mooc در تمام شاخه‌های علم، هنر و معرفت بشری و خصوصا دوره‌های مختلف آنلاین دانشگاه‌های جهان در سامانه‌های:
۴- سایت سواد اکولوژیک:
۵- آشنایی با فلسفه:
– لذات فلسفه اثر ویل دورانت ترجمه عباس زریاب خویی.
– نخستین فیلسوفان یونان، شرف‌الدین شرف خراسانی.
– پرسیدن مهم‌تر از پاسخ دادن است از دنیل کلاک و ریموند مارتین ترجمه حمیده بحرینی و هومن پناهنده.
– فلاسفه بزرگ: آشنایی با فلسفه غرب اثر برایان مگی ترجمه عزت‌الله فولادوند.
– فلسفه تکنولوژی مقالاتی از مارتین هایدگر و دیگران ترجمه شاپور اعتماد.
– در پیِ فضیلت، تحقیقی در نظریه اخلاقی. نوشته السدیر مک‌اینتایر. ترجمه حمید شهریاری و محمدعلی شمالی.
۶- جامعه‌شناسی محیط‌زیست نوشته شهروز فروتن کیا و عبدالرضا نواح.
۷- انگشتر حضرت سلیمان، نگاهی نو به رفتار حیوانات، اثرِ کنراد لورنتس ترجمه هوشنگ دولت‌آبادی.
۸- آفرینش محلات و مکان ها در محیط انسان ساخت اثرِ دیوید چپ من؛ ترجمه شهرزاد فریادی و منوچهر طبیبیان.
۹- برنامه‌ریزی محیطی برای توسعه زمین، نویسندگان: آن. آر. بییر، کاترین هیگینز؛ مترجمان: سیدحسین بحرینی و کیوان کریمی.
۱۰- سایت‌های زیر جهت آشنایی با توسعه پایدار، تاب‌آوری و اثرات مختلف اجتماعی، سلامت و محیطزیستی پروژهها و فعالیت‌ها:
http://www.ecologyandsociety.org/vol14/iss2/art32/
http://www.iaia.org/reference-and-guidance-documents.php
https://sustainabledevelopment.un.org/
http://snr.unl.edu/necoopunit/downloads/Publications/Craig%20Allen/Panarchy.pdf
۱۱- دو کتاب با موضوع ویژه و بحرانیِ تاب‌آوری:
Yossi Sheffi “The Power of Resilience: How the Best Companies Manage the Unexpected” (MIT Press) Hardcover – September 11, 2015
Yossi Sheffi “The Resilient Enterprise: Overcoming Vulnerability for Competitive Advantage” (MIT Press) Paperback – February 23, 2007
۱۲- ایران جامعه کوتاه مدت و سه مقاله دیگ،. نویسنده: محمدعلی همایون کاتوزیان، مترجم: عبدالله کوثری.
۱۳- رویکرد اجتماع محور، راهنمای مداخلههای محلهای. نویسندگان: ابوالفضل وطن پرست، زهرا اصفهانی و فاطمه خزایلی پارسا.
۱۴-جماعتگرایی و برنامههای جماعت محور، نوشته سعید مدنی قهفرخی.
۱۵- برای آشنایی با دیدگاه مشارکتی: رابرت چمبرز (Robert Chambers) و آثارش را گوگل کنید و نیز سایت زیر را ببینید:
http://www.participatorymethods.org
۱۶- آشنایی با اکوسینما (سینمای اکولوژیک): فیلم‌های “استاکر”،”آواتار”،”مرد مرده”، “کشتی شکسته در ماه” و ۹۶ فیلم دیگر در آدرس:
http://www.imdb.com/list/ls073511088
۱۷- آلدو لئوپارد(Aldo Leopold) را گوگل کنید.
.A Sand County Almanac: And Sketches Here and There (1949), by Aldo Leopold, Oxford University Press
۱۸- مجموعه ارایه‌های TED (با جستجوی ساده قابل دستیابی است و خیلی از ویدیوها زیرنویس فارسی هم دارد).
* تماس با نویسنده جهت تبادل نظرِ بیشتر: hamedk@gmail.com
i . Communitarianism
جناب آقای کاشانی گرامی و ارجمند
در فضایی که هر کس به فکر منافع مادی خویش است و اصول اخلاقی و انسانی آخربن نفس های خود را میکشند ، در محیطی که درختهای مسموم با دیواری از برجهای سر به فلک کشیده محصور میشوند ، آب و هوای آلوده را با بغض فرو میدهیم ؛ نه زیستگاه بلکه مرگ گاهی برای خود مهیا کرده ایم
شنیدن صدا و دیدن نوری که من را به سمت سرسبزی و حیات فرا میخواند از طرفی مرا دچار توهم و تردید میکند و از طرفی شوق بودن و زندگی کردن میدهد .
تلاش انسان دوستانه شما را ارج می نهم . هر یک نفر و هر یک تلاش ، بک قدم به هدف نزدیکتر . همیشه یک نفر حرکتی را شروع میکند و جمعیتی آن را حمایت میکنند . من حمایت شخصی خود را مشتاقانه اعلام میکنم
سبز باشید و مانا
با درود
مطلب بسیار ارزشمندی بود به نظر بنده و حداقل در من باعث شد که به عملکرد گذشته ام کمی بیندیشم و خود را بسنجم و تلنگر به جایی بود در این مقطع زمانی از تاریخ
اما چالشی که در ذهن من پدید آورد آن است که در عمل و با وجود تجربه ی تاریخی ما چه راهکارهایی وجود دارد
و لذا گمان می کنم به علاوه ی مطالعه مطالب منابع معرفی شده یک فعالیت گروهی که موجب هم افزایی بهتر خواهد شد، پیرو این مبحث خروجی به مراتب نزدیکتری رو نسبت به واقعیت حال حاضر جامع ما خواهد داشت، در همین راستا آمادگی خود را به عنوان یک شهروند، فعال محیط زیست و دبیر کانون جوانان جمعیت داوطلبان سبز جهت شرکت، هماهنگی و برگزاری این فعالیت به هر شکل ممکن و صلاح دیده شده، اعلام می کنم.
با سپاس
اقا لینک مطلبو من پیدا نکردم.میشه
راهنماییم کنید؟